Most wojenny w Grudziądzu w latach 1939 - 1945
Most kolejowo-drogowy w Grudziądzu został wysadzony przez wycofujące się Wojsko Polskie 2 września 1939. Celem było oczywiście utrudnienie niemieckiego natarcia na Polskę, jednak ze względu na zbyt wczesną decyzję o wysadzeniu, fakt ten utrudnił również bardzo wycofywanie się oddziałów polskich.
Po zajęciu miasta przez Wehrmacht, na wysokości Ratusza powstał most pontonowy o dużej nośności, udostępniany również do ruchu osób cywilnych.
Most pontonowy jest oczywiście przeprawą tymczasową. Ze względu na nadchodzącą zimę oraz utrudnianie ruchu statków most taki nie mógł być użytkowany dłużej niż kilka - kilkanaście tygodni. Na przywrócenie ruchu na moście kolejowo-drogowym nie było oczywiście szans. Most miał zniszczone trzy przęsła i uszkodzone czwarte. Jego naprawa była kwestią kilku miesięcy.
Rozwiązaniem problemu była budowa mostu drogowego o uproszczonej konstrukcji, podobna do tej z lat I wojny światowej. Most został zlokalizowany nieco na północ od wylotu ulicy Marcinkowskiego, na terenie z utwardzonym nabrzeżem portowym.
Most powstał prawdopodobnie według ujednoliconego projektu mostu saperskiego. Część nurtowa była stalowa, kratownicowa. Część nad terenem zalewowym była drewniana, budowana z prefabrykowanych przęseł. Przęsła drewniane były dostarczane z wytwórni położonej poza placem budowy mostu. Podpory mostu były drewniane.
Budowa mostu najprawdopodobniej zaczęła się we wrześniu-październiku 1939 roku. Na poniższych zdjęciach można śledzić różne etapy budowy tego mostu.
Na prawym (grudziądzkim) brzegu Wisły wjazd na most był początkowo całkowicie prowizoryczny. Wjazd znajdował się na utwardzonym nabrzeżu portowym, bez większych zabezpieczeń przeciwko wysokiej wodzie i naporowi lodu.
Jak wspomniano powyżej, przęsła mostu drewnianego były prefabrykowane w wytwórniach nie znajdujących się bezpośrednio na placu budowy. Na poniższym zdjęciu widoczny jest rozładunek elementów przęseł z wagonów na stacji Dragacz. Na miejsce budowy elementy były transportowane kolejką wąskotorową (widoczne umieszczanie elementu na wagoniku).
Prowizoryczna konstrukcja mostu (niewątpliwie znacznie słabsza od konstrukcji mostu z czasu I wojny światowej) była przyczyną jego regularnego niszczenia przy okazji powodzi lub zatorów lodowych powstających w okolicach Grudziądza. Ze wspomnień mieszkańców wynika, że problemy takie pojawiały się praktycznie co roku i nie jest wykluczone, że most był nawet co roku znoszony przez podwyższoną Wisłę i naprór lodu.
Ruch na moście był jednokierunkowy. Znajdujące się na obu końcach mostu posterunki umożliwiały ruch naprzemiennie do i z Grudziądza. Zmiana kierunku następowała co ok. 30 minut. Dozwolony był również ruch pieszy. Po stronie Grudziądza wjazd na most możliwy był od strony dzisiejszych Al. 23 Stycznia i dalej ul. Portową. Zjazd z mostu kierowany był ul. Portową i dalej w kierunku ul. Marcinkowskiego.
Ze względu na niszczenie mostu przez wezbraną Wisłę, brzeg rzeki od strony Grudziądza został w 1940 lub 1941 silnie umocniony. Całość tych umocnień była do niedawna dostępna do oglądania. Niestety w czasie modernizacji tych terenów umocnienia zostały w większości zlikwidowane.
Pomimo częstych zniszczeń most przetrwał do 1945 roku. Po wysadzeniu mostu kolejowo-drogowego przez kilkanaście dni stanowił znów jedyne połączenie miasta ze światem. Po okrążeniu miasta przez Armię Czerwoną most został wysadzony, a resztki spalone ok. 20 lutego 1945 roku.
Mimo upływu lat pozostałości mostu mogą być bez trudu odnalezione w terenie. Po stronie miasta można dziś bez problemu odnaleźć resztki umocnionego przyczółka mostu, na lewym brzegu można odnaleźć miejsca, gdzie znajdowały się podpory oraz nasyp wjazdowy na most.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Interesują Cię te zdjęcia we większej rozdzielczości? Napisz!
